Kanola (Kolza) Tarımı Kitabı

KANOLANIN ÖNEMİ:

Ülkemizde rapiska, rapitsa, kolza isimleriyle de bilinen kanola danesinde % 38-50 yağ ve % 16-24 protein oranı ile önemli bir yağ bitkisidir. Kanola yağının kaynama noktası (238 ºC) diğer bitkisel yağlara oranla çok yüksektir.Kızartma yağları açısından da kolay kolay bozulmaz. Enerji konusunda biyo yakıt (biyodizel) üretiminde kanola yağı en uygun hammadde kaynağıdır.

İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ:

Kanola bitkisi kışlık ve yazlık olarak yetiştirilebilmektedir.Ülkemizde genellikle kışlık kanola tarımı yapılmaktadır.Kışlık kanola kışa kar altında –15 ºC’ ye kadar dayanıklıdır.Ancak kışa girerken rozetleşmesini tamamlamış olması gerekmektedir.Bunun için de ekim işlemi bölgemizde Eylül ayı içerisinde tamamlanması gerekmektedir.

Kanola bitkisi kumlu ve hafif topraklar dışında hemen hemen her toprakta yetiştirilmektedir.Su tutan, göllenen tarım alanlarında çok zarar görmektedir.En iyi yetiştiği toprak humuslu, derin yapılı, nötr veya hafif alkali ve hafif asit topraklardır.

TOPRAK HAZIRLIĞI :

Kanola tohumu çok küçük ve çimlendikten sonra toprak yüzeyine çıkış gücü düşük olduğundan tohum yatağının iyi hazırlanması gerekmektedir.

Hububat hasadından sonra kanola ekilecekse, gölge tavında veya düşen yağışlardan sonra pulluk ile sürüm yapılarak anız toprağın altına gömülür.Daha sonra kazayağı ve tırmık çekerek ince bir tohum yatağı hazırlanır.

EKİM ZAMANI:

Ekim zamanı toprak ısısı ile yakından ilgilidir.Çimlenmenin iyi olabilmesi için toprak ısısı en az 10-12 ºC olmalıdır.Bundan daha yüksek sıcaklıkta tohumların çimlenme oranı yüksek ve çıkışı hızlı olur. Ekim işlemi bölgemizde Eylül ayı içerisinde tamamlanması gerekmektedir.

TOHUMLUK :

Kanola tarımında tohumluğun önemi büyüktür.Çiftçiler kendi hasat ettikleri üründen kesinlikle tohumluk olarak ayırmamalıdırlar. Çünkü kanola bitkisi %50 ‘lere varan ölçüde yabani hardal türleri ile melezlendiğinden ikinci yıl hasat edilen ürün tohumluk olarak ekildiğinde hasat edilen ürünün yağında erusik asit ve küspesinde glukozanalat oranı artacaktır.Her yıl kontrollü olarak üretilen sertifikalı tohumlukların üreticiler tarafından alınması gerekmektedir.

EKİM ŞEKLİ: 

Kanola ekimi yonca ekim makinesi gibi küçük tohumları ekebilen mekanik ya da pnömatik mibzerle yapılmaktadır.Gelişmiş ekim makineleri ile bir dekara 400-500 gram tohum yeterli olmakta ve düzgün bir çıkış elde edilmektedir.

Kanola ekiminde sıra arası mesafe ortalama 20 cm., sıra üzeri mesafe ortalama 5 cm. yeterli olmakta ve ekim derinliği ise 1,5-2 cm. civarında olması gerekmektedir.

GÜBRELEME:

Aşırı sık ve derim ekimden kaçınılmalıdır.

Kanola tarımında doğru bir gübreleme yapılması için üreticilerin topraklarını analiz yaptırması şarttır.

Kanola her 50 kg. verim için topraktan 1 kg. S(Kükürt) kaldırmaktadır. Buna göre uygulanacak gübre formalarının amonyumsülfat türü olmasına dikkat edilmelidir. İyi bir verim alabilmek için dekara, 12-14 kg. saf azot, 7-8 kg. saf fosfor verilmelidir.

Azotlu gübrenin yarısı ile fosforlu gübrenin tamamı ekimle birlikte, azotlu gübrenin diğer yarısı şubat sonu mart başında sapa kalkma döneminde verilmelidir.

YABANCI OT MÜCADELESİ:

Kanola ekilecek tarlada daha önce yabancı ot problemi varsa ekim öncesi kullanılan yabancı ot ilaçları ile usulüne uygun olarak ilaçlanmalıdır.

 KANOLADA TOHUM BAĞLAMA : 

Kanola çiçeklenme döneminde tozlanma (döllenme) için çeşidin kendine tozlanmasının az veya çok olmasına bağlı olarak bal arılarına ihtiyaç duyar. Bu nedenle çiçeklenme döneminde kanola üretim tarlaları yakınında arı kovanı bulunması kapsüllerde döllenmeyi ve dane tutmayı artırır.

Çiçeklenme ve döllenme bitkide alttan yukarı doğru olmaktadır. Nisan sonu Mayıs ayı başlarında kanolanın çiçeklenmesi arılara bol miktarda çiçek tozu sağlamaktadır.

HASAT:

Kanola, havaların sıcak veya yağışlı gitmesine ve çeşidin erkenciliğine bağlı olarak çiçeklenmeden 40 ile 50 gün sonra hasat olumuna gelir.

Kanola hasat olumuna geldiğinde bitkilerin sap, yaprak ve kapsülleri tamamen kuruyup sararır.Kırmızımsı sarı bir renk oluşur. Tohum kahverengiye dönüşmüşse hasat zamanı gelmiş demektir.

Kanola bitkisinde olgunlaşma aşağıdan yukarı doğrudur. Kanola daneleri çok küçük olduğundan hasada başlamadan önce biçerdöverin ayarları çok iyi yapılmalıdır.

Dekardan alına verim ekilen çeşidin verim gücüne ve toprak verimliliği ile iklim koşullarına bağlı olarak 200-350 kg/da. arasıdır.

Emniyetli bir depolama için danelerin rutubeti % 9’ u geçmemelidir.Kuru ambarlarda depolanmalıdır, aksi halde çok çabuk kızışma olur ve küflenir.